Razglednica Mladenovca iz 1975.
Mladenovac je od glavnog grada udaljen 50-ak kilometara ka jugu. Svojom južnom i istočnom granicom odvaja područje Beograda od Šumadije i Podunavskog regiona, gde su mu susedne opštine Arandjelovac, Topola, Smed. Palanka, Smederevo.Na severozapadu i severu mladenovacka opština se granici sa dve beogradske prigradske opštine, Sopotom i Grockom. Mladenovac leži na železničkoj magistrali Beograd - Niš - Atina i na raskrsnici puteva prema Kragujevcu, Kraljevu, Ibarskoj magistrali, S. Palanci, V. Plani, Aranđelovcu i Kosmaju. Od autoputa Beograd - Niš udaljen je 13 km, a s njim je povezan preko Malog Požarevca, dok veza sa autoputem postoji i preko Dubone i Velike Plane.
Grad lezi na nadmorskoj visini od 138 m. Područje opstine obuhvata površinu od 338 kvkm, ima 5 gradskih mesnih zajednica i 17 sela (Selo Mladenovac, Rajkovac, Granice, Međulužje, Jagnjilo, Rabrovac, Markovac, Pružatovac, Velika Ivanča, Koraćica, Amerić, Vlaška, Senaja, Sepšin, Dubona, Velika Krsna, Kovačevac) gde živi oko 60 000 stanovnika, dok je u samom gradu nastanjeno oko 25 000 ljudi (popis iz 1991.g.).
Danasnja naselja u mladenovackom kraju pominju se jos u srednjem veku, u doba despota Stevana Lazarevića, a kasnije, početkom 16. veka, u turskim popisima kada je na ovom prostoru bilo znatno više naseobina nego danas. Izgradnjom pruge 1882. godine izgradjena je i železnička stanica koja se u početku zvala Međulužje. Pored nje napravljena je i kafana "Kosmaj" (današnja "Stara mehana") oko kojih se razvijalo naselje. Desetak godina kasnije, 1893. godine ukazom Aleksandra Obrenovica Mladenovac je proglasen za varošicu. Trgovci i zanatlije sa drugih prostora naseljavaju se u ovu varošicu, čime počinje izgradnja trgovačkih i zanatskih radnji i stambenih kuca.
Osnovna skola izgrađena je januara 1895. godine i imala je 32 đaka. Mladenovac je dobio ime po selu u cijem ataru je podignut. Inače, legenda kaže da je 200 godina posle kosovskog boja u ove krajeve sa Kosova došao Mladen sa svoja dva brata Vlajkom i Rajkom, a mesta gde su stvorili potomstvo su Mladenovac, Vlaška i Rajkovac.
U poslednjoj deceniji prošlog veka bilo je 13 zanatlija (5 opančara, 2 abadžije, stolar, mesar, kovač, berberin i bozadžija). Kako su se zanatstvo i trgovina brzo razvijali javila se potreba da se uvede pazarni dan (petak). Od 1895. do 1908. osnovana su i četiri novčana zavoda, a 1904. izgrađena i pruga uskog koloseka Mladenovac - Aranđelovac - Lajkovac (čuvena Lajkovačka pruga), čime Mladenovac postaje značajan čvor železničkog saobraćaja Srbije.
Prvu klanicu i fabriku salame 1907. godine otvorio je Paja Jovanović, sto predstavlja začetak industrijalizacije ovog grada. Trgovac iz Kovacevca Nikola Đordjevic 1919. sagradio je mlin, a iste godine odigrana je prva utakmica na igralištu Sajmište.
Naredne, 1920. Sima Jovanović iz Sopota osnovao je fabriku džakova, koja nakon bankrotstva prelazi u ruke Dragomira Rakića iz Beograda.
Nakon što su 1926. godine klanica i fabrika salame prodate i preseljene u Vrsac, 1936. Janko Badzak iz Jagnjila osnovao je industrijsku klanicu. Iste godine fabriku samota osnovala je Ruža Kunej iz Slovenije. U periodu od 1923. do 1930. godine izgrađena su dva skladisna magacina kapaciteta 80-100 vagona žita. U to doba mladenovačka banka posedovala je klanicu za živinu koja je uglavnom radila za inostranstvo.
Uporedo sa razvojem trgovine, zanatstva i industrije razvija se i upravno - administrativna funkcija grada. Mladenovac je 1930. godine postao sedište istoimenog sreza sa 15 sela. Najjači kulturni i privredni razvoj doživljava posle drugog svetskog rata.
Mladenovac se prostire u pitomom, blago talasastom, voćarsko ratarskom prostoru niske Šumadije. Smešten je na obroncima istočne strane planine Kosmaj, u plitkoj dolini gornjeg toka reke Lug. Ovakav geografski položaj uslovio je kontinentalnu klimu sa srednjom godisnjom temperaturom vazduha 11,4C.
Mladenovac je jedna od 17 beogradskih opština, a karakteristican je po tome što je najmlađi među naseljima koja ga okružuju. Nastao je 1882. godine po izgradnji železnicke pruge i kafane "Kosmaj" (danasnja "Stara mehana") pored železnicke stanice oko kojih se razvijalo naselje.
Sa sajta mladenovac-online.co.yu - koji više nije na internet mreži
Razvoj...Drugi svetski rat je prekinuo privredni i kulturni razvoj varoši. Nakon završetka rata, izgradnjom većeg broja industrijskih preduzeća Mladenovac, kao cela zemlja je doživeo nagli razvoj, tako da je broj stanovnika u odnosu na 1948. povećan šest puta.
Danas je Mladenovac veliki i lep grad sa oko 30.000 stanovnika koji žive u više od 8.000 domaćinstava. Grad je centar opštine kojoj pripada i 17 sela, a u kojima živi preko 30.000 stanovnika.
Ipak, iako je centar opštine i najveće, Mladenovac nije najstarije već najmlađe naselje u njoj. Područje mladenovačke opštine je nedovoljno arheološki istraženo, ipak dosadašnja otkrića na lokaciji Bateševa ukazuju da je tragove bitisanja na prostoru opštine ostavio i praistorijiski čovek i to iz perioda neolita. Arheološka istraživanja utvrdila su ostatke oko 200 starih naselja i desetine nekropola. Po značaju se izdvaja lokalitet Jablanica u Međulužju.
Ovaj prostor u zaleđu čuvenih Kosmajskih rudnika srebra i olova, a koji je, uglavnom pripadao posedu rimskog cara, posedovali su rimski vlastelini. Tragovi rimskih vila nalaze se u skoro svim selima opštine.
O periodu srednjovekovne Srbije svedoče ostaci manastira Pavlovac, ispod Kosmaja u selu Koraćica. Prema nekim zapisima iz vremena despota Stefana Lazarevića i turskih popisa iz 1528. i 1564., današnja naselja na području mladenovačke opštine su postojala i pre 14. veka.
U selu Koraćica, deset kilometara od Mladenovca, podno Kosmaja smešten je manastir Pavlovac. Podignut je početkom 15. veka kao zadužbina despota Stefana Lazarevića, sina cara Lazara. Od samog nastanka manatir je bio centar pismenosti srednjovekovne Srbije u kosmajskoj oblasti.
Iznad manastirske crkve nalazi se rimski sarkofag koji je iz perioda između 2. i 3. veka, a potiče sa jednog od rimskih nalazišta na Kosmaju..
Prema žitiju despota Stefana Lazarevića, koje je napisao Konstatnin Filozof, ovaj srpski vladar je umro 19. jula 1427. godine u ataru sela Markovac u zaseoku Crkvine. Na mestu gde je despot izdahnuo podignut je kameni obelisk koji je sačuvan do današnjih dana i na njemu je čitljiv uklesan tekst.
Od 1986. godine Mladenovac je domaćin Likovne kolonije “Kosmaj” kroz koju je do sada prošlo više od stotinu najpoznatijih slikara Srbije, ali i drugih zemalja.
Jedna od najzančajnijih pesničkih manifestacija u Srbiji “Šumadijske metafore” se u Mladenovcu priređuju od 1987., na njoj je do sad učestvovalo više od 5.000 pesnika iz čitave republike. Od 2001. ova smotra ima međunarodni karakter.
Za tekst korišćeni podaci iz knjiga:
“Varoš Mladenovac 1884 - 1940“ – Miladina Arsića
“Mladenovac i okolina” Slavka Petrovića
“Mladenovac na starim fotografijama” – Slavomira Vojinovića,
kao i tekstovi lokalnog lista “Pečat”
Tekst napisao Aleksandar Paunović
